Το ίδιο σπουδαία με την αρχιτεκτονική της χριστιανικής ναοδομίας υπήρξε και η διακοσμητική τέχνη των ναών. Η Ανατολική Εκκλησία συνεχίζει αδιάκοπα την αρχαιοελληνική παράδοση του κάλλους και της αρμονίας, προσθέτοντας σε αυτή λειτουργικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία ενέταξε λοιπόν την αρχαιοελληνική κλασσική τέχνη στη λειτουργική διακονία της Εκκλησίας. Η ορθόδοξη εκκλησιαστική τέχνη, εκτός από υπέροχη αισθητική, έχει πρωτίστως λειτουργικό, ποιμαντικό και ιεραποστολικό χαρακτήρα. Οι ναοί, οι κατ� εξοχήν χώροι σύναξης της Εκκλησίας, έγιναν αντικείμενα υψηλής αισθητικής φροντίδας, ώστε να ανταποκρίνονται πλήρως στις παραπάνω διακονίες.
α) Η Γλυπτική: Η υψηλή αυτή τέχνη, όπως είναι γνωστό, υπηρέτησε, στην αρχαιότητα, κατά κόρον την ειδωλολατρία, εν τούτοις όμως δεν παραθεωρήθηκε η αξία της από την Εκκλησία. Δεν χρησιμοποιήθηκε βέβαια για εικονικές παραστάσεις, αλλά για τη διακόσμηση των ναών. Στις μεγαλόπρεπες παλαιοχριστιανικές βασιλικές είναι έντονο το στοιχείο της γλυπτικής. Ομιλήσαμε ήδη για τα θαυμάσια κιονόκρανα. Καταπληκτικά υπήρξαν επίσης τα θωράκια, οι άγιες Τράπεζες, τα σύνθρονα τα Βαπτιστήρια, οι κρύπτες και οι τάφοι των μαρτύρων. Έχουν διασωθεί πάμπολλα έργα χριστιανικής γλυπτικής στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, στον ’γιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης, στον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα, στην Εκατοντα-πυλιανή της Πάρου, στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Ρώμης, και αλλού.
Αξιόλογη είναι επίσης και η ξυλογλυπτική των ναών. Περίτεχνα ξυλόγλυπτα κομψοτεχνήματα στολίζουν πολλά μέρη του ναού, όπως το τέμπλο, τα προσκυνητάρια, τα αναλόγια, τα παγκάρια, τα πλαίσια των φορητών εικόνων, τα καθίσματα, κλπ.
β) Η Ζωγραφική: Ένα άλλο σπουδαίο κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης είναι και η εκκλησιαστική ζωγραφική, και ιδιαίτερα η βυζαντινή. Το μεγάλο άλμα αυτής της εξαίσιας τέχνης έγινε στα χρόνια μετά την εικονομαχία (9ος αιώνας), για να φθάσει στο απόγειο της ακμής της τον 14ο αιώνα (Παλαιολόγεια Αναγέννηση). Η βυζαντινή ζωγραφική είναι η συνέχεια της αρχαιοελληνικής ζωγραφικής, όπως αποδεικνύεται συγκρινόμενη με τις περίφημες προσωπογραφίες της Αρσινόης (Φαγιούμ) της Αιγύπτου, οι οποίες είναι ο σύνδεσμος μεταξύ της αρχαιοελληνικής και της βυζαντινής ζωγραφικής. Καλλιεργήθηκε αρχικά στις κατακόμβες, πέρασε κατόπιν στην πρωτοβυζαντινή ζωγραφική, για να τελειοποιηθεί στους μεσοβυζαντινούς και υστεροβυζαντινούς χρόνους και να γίνει η κατ� εξοχήν ζωγραφική των ορθοδόξων ναών. Κύριο χαρακτηριστικό της βυζαντινής ζωγραφικής είναι η αφαίρεση, δηλαδή η συμβολική παράσταση, η οποία υπερβαίνει το χώρο και τον χρόνο, με σκοπό να δείξει όχι το πραγματικό, αλλά το ιδανικό.
) Τα ψηφιδωτά: Στη ζωγραφική των ναών θα μπορούσαμε να εντάξουμε και τη θαυμάσια εκκλησιαστική τέχνη των ψηφιδωτών, η οποία χαρακτηρίστηκε ως αυτοκρατορική τέχνη λόγω του υψηλού κόστους, που μόνο οι αυτοκράτορες μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν. Διασώθηκαν πάμπολλα υπέροχα δείγματα αυτής της θαυμάσιας τέχνης, Ραβέννα, Σικελία, Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Χίος, Βοιωτία, Δαφνί Αθηνών κλπ.
Αναρτήσεις
